کد مطلب:25491 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:14

گنجینه پرسمان » اديان و مکاتب

با توجه به آيه 30 سوره بقره آيا باز ميتوان گفت حضرت آدم (ع) اولين انسان روي زمين بود؟

لابد پرسش شما با توجه به مفهوم آيه و سؤال فرشتگان است كه پرسيدند: أتجعل فيما من يفسد فيها و يسفك الدماء. آيا پيش از آفرينش حضرت آدم(ع) انسانهاي ديگري در زمين زندگي ميكردند؟ اگر اين گونه نبود، ملائكه از كجا ميدانستند انسان، مفسد و خون ريز است؟

مفسران قِان به تناسب توان علمي خويش احتمالات و پاسخهاي مختلفي دادهاند كه برخي از آنها مبتني بر روايات اهل البيت(ع) است. در ذيل به برخي از آنها اشارتي ميشود:

1 - خداوند فرشتگان را از علوم غيبي بهرهمند ساخته و آينه انسان را به طور اجمال براي آنها بيان نموده از اين رو آنان از نوع افعال واعمال موجودي كه بايد خلق شود، يعني انسان مطلع بودند.

2 - برخي احتمال دادهاند كه ملائكه از قيد في الارض (اني جاعل في الارض خليفه) دريافته بودند كه موجود زميني فسادانگيز و خون ريز است. چون ميدانستند انسان از خاك آفريده ميشود و ماده خاكي به خاطر محدوديتي كه دارد، مركز نزاع و تزاحم است. ماده محدود نميتواند طبع زياده طلب انسان را اشباع كند.

3 - بعضي معتقدند پيش از حضرت آدم(ع) موجوداتي شبيه انسان در زمين زيست ميكردند و ميان آنها پيوسته نزاع و خون ريزي بود. سوء پيشينه آنان سبب بد گماني فرشتگان نسبت به موجودات زميني و آدم و نسل او شده بود.

4 - برخي گفتهاند: پيش از آدم و حوا، جنيان در زمين زندگي ميكردند. فرشتگان از افعال و عملكردهاي آنان دريافتند كه خصلت موجودات زميني و موجوداتي كه داراي غريزه و اختيار باشند، گناه و فساد و خونريزي است.

به ديگر بيان: درست است كه جنس انسان با جن تفاوت داد و خمير مايه آفرينش اولي از خاك و سرشت جن از آتش است، ولي به دليل برخورداري آن دواز برخي صفات مشترك مانند عقل و غريزه و اختيار تكيلف مشترك دارند. در نتيجه كاركردهاي آنان مشابه خواهد بود.

5 - برخي از فلاسفه و متكلمان بر پايه بعضي روايات ميگويند: خداوند فياض مطل است و فيض و خلق و امر هيچ گاه تعطيل نبوده است. هم چنان كه ذات خداوند، ازلي است. و به مقتضاي توحيد صفاتي و عدم انفكاك صفات از ذات، صفات خدا - اعم از صفات ذات يا فعل - نيز ازلي است. نميتوان براي آن مبدأ و سرآغازي تصور نمود. بنابري اين حق تعالي پيوسته افاضه فيض و خلق و امر داشته است و پس خداوند پيش از آفرينش نظام هستي فعلي، نظامهاي ديگري نظير اين نظام با موجوداتي همانند انسان و موجودات ديگر اين نظام را آفريده است.

فرشتگان نحوه اعمال انسانهاي نظامهاي پيشين را به ياد داشتند.

وقتي گفته شد: اني جاعل في الارض خليفه آنان به ياد عملكرد انسانهاي گذشته افتادند و آن سؤال را مطرح ساختند.

بين ديدگاههاي پنج گانه تناقض وجود ندارد. ممكن است گفته شود همه آنها در جاي خود سخن درستي است. و اگر منظورتان از سؤالي كه طرح كردهايد اين است كه: نظريه داروين در پيدايش موجودات يعني فرضيد تكامل تدريجي سخن درستي است؟

به بيان ديگر: آيا نميتوان بر اساس آيه 30 سوره بقره گفت كه حضرت آدم اولين انسان كره زمين نبوده و پيشتر از او انسانهاي ديگري نيز وجود داشتهاند و نظريه داروين درست باشد؟ چون از عبارات شما اين مطلب فهميده نميشود، اظهار نظر نشده است. اگر چنين سؤالي داشتيد، در نامه بعدي بنويسيد.